- Подробности
- Категория: Qishloq xo'jaligi
- Просмотров: 20
“Aрча унсимон” қурти
Шаҳарнинг яшил либоси фақат чирой эмас, саломатлигимизнинг беминнат ҳимоячиси ҳамдир. Ана шундай дарахтлар ҳисобланувчи арчалар боғ ва гулзорлар чанг-ғуборни камайтириб, ҳавонинг мусаффолигини таъминлайди, одамларга яхши кайфият, эстетик завқ бахш этади. Аммо эътибор берган бўлсангиз кейинги пайтларда арчаларнинг қуриб қолиши ҳолатлари тез-тез учрамоқда. Хўш, бунга нима сабаб бўлмоқда?
Сабаби кейинги йилларда «Арча унсимон» қурти арчаларга зиён етказмоқда. Унинг личинка ва урғочилари арчанинг новдалари ва баргларини сўриб зарар етказади. Айниқса, барглар кучли даражада зарарланади.
«Арча унсимон» қуртнинг катталиги 2-3 мм бўлиб ранги сарғиш, қизғиш, кулранг тусда бўлади. Уларнинг тухум қўйиши май ойи давомида ва июнь бошларигача давом этиб, ўртача 280 тагача тухум қўяди.
Зараркунандага қарши курашда унинг тухумдан личинка очиб чиқиш даврида кимёвий препаратларни қўллаш юқори самара беришини инобатга олиб кимёвий ишловларни шу даврларда бошлаш керак.
Зараркунанда билан жиддий шикастланиб қуриш ҳолатига келиб қолган дарахтларни кесиб унсимон қурт кенг тарқалмаслиги учун уларни ўша жойнинг ўзида ёқиб йўқотиш шарт.
Агротехник тадбирларни ўз вақтида ва тўлиқ бажариш (фосфорли, азотли, микроэлементлар Мастер, Кропшелд, Вегрутлар билан озиқлантириш).
Кимёвий препаратлардан Би-58 (янги) 40% em.k, Багира 20% em.k ва Атилла 5% em.k фойдаланиш тавсия қилинади.
Ушбу препаратларни зараркунандаларнинг пайдо бўлиши билан биринчи ишлов ўтказилади ва зараркунанда буткул йўқолгунча ҳар ўн беш кунда кимёвий ишловлар олиб борилиши керак.
Фитосанитария назорати кучайтирилиб, қишлоқ хўжалиги экинларини арчанинг новдалари ва баргларини сўриб зарар етказадиган «Арча унсимон» қуртидан самарали ҳимоя қилиш ва манзарали дарахтларни сақлаб қолиш чоралари кўрилмоқда. Иш жараёнида соҳанинг малакали мутахассислари томонидан «Арча унсимон» қуртларига қарши курашиш учун барча чоралар кўрилиб, тавсиялар бериб борилмоқда.
«Арча унсимон» қуртига нисбатан ички карантин аҳамиятга молик зараркунанда сифатида қараш ўринлидир. Зараркунанда тарқалган жойлар ва ҳудудлар аниқланиши ҳамда бу жойлардан арча кўчатларини бошқа ҳудудларга юборилишини қаътиян таъқиқлаш шарт.
Зараркунандага қарши курашда унинг тухумдан личинка очиб чиқиш даврида кимёвий препаратларни қўллаш юқори самара беришини инобатга олиб кимёвий ишловларни шу даврларда бошлаш керак.
Хўш, нега арчаларни асрашимиз керак? Сабаби игна баргли дарахтлар туркумига кирувчи арчалар нафақат ис газини қабул қилиб, тоза кислородга айлантиради. Балки, ҳаво таркибидаги кўплаб касаллик тарқатувчи микробларни зарарсизлантирувчи фитонсид моддалар ажратиши билан ҳам аҳамиятлидир. Маълумотларга қараганда, 100 минг кишилик шаҳар аҳолисининг фитонсид моддаларга бўлган эҳтиёжини бир гектар майдондаги игна баргли дарахтлар қоплаши мумкин. Мана шунинг учун ҳам уларни асраш лозим. Аммо сўнгги пайтларда “Арча унсимон” қурти игнабаргли дарахтларга зиён етказмоқда. Натижада уларнинг қуриш ҳоллари ҳам кузатилмоқда.
Ҳавога чиқариладиган чанг-ғуборларни, саноат корхоналари, транспорт воситаларидан ажралаётган зарарли газ ва чиқиндиларни тозалаб, инсон учун қулай экологик муҳитини вужудга келтиришда ўсимлик оламининг ўрни беқиёс. Шундай экан бу зараркунанда тарқалган жойлар ва ҳудудлар аниқланганда тегишли ташкилотлар унга қарши ўз вақтида курашиш лозим. Негаки, дарахтлар зараркунанда билан жиддий шикастланиб, қуриш ҳолатига келиб қолганда, уларни кесиб, ўша жойнинг ўзида ёқиб юборишга тўғри келади. Шунинг учун ҳам фойдали бўлган бу дарахтларни доимо асраш лозим, сабаби улар атроф-муҳит тозалигида катта аҳамиятга эга.
Навоий вилояти ЎКЧМ инспекторлари:
Мардонов Сирожиддин
Барноева Зарифа
Мўминова Моҳичеҳра
- Подробности
- Категория: Qishloq xo'jaligi
- Просмотров: 26
O'zbekiston Respublikasi Qishloq xo'jaligi vazirligi mas'ullari, Karmana tumani hokimi Valijon Adizov, viloyat hokimi o‘rinbosari Sanatullo Hikmatov, tegishli mas'ul rahbarlar hamda fermerlar ishtirokida seminar tashkil etildi.
Ushbu seminarda mutaxassislar tomonidan qishloq xo‘jaligi sohasida 2025-yilda amalga oshiriladigan ustuvor vazifalar, bu yil paxta ekinida Xitoyda yetishtirilgan g‘o‘za navlaridan foydalanish bo‘yicha ma'lumotlar berildi.
Shuningdek, ishtirokchilarning qiziqtirgan savollariga mas'ullar tomonidan batafsil tushunchalar berildi.
- Подробности
- Категория: Qishloq xo'jaligi
- Просмотров: 53
MEVALI BOG‘ VA TOKZORLARDA TUTQICH BELBOG‘LAR O‘RNATILMOQDA
Respublikamizning geografik o‘rni va tuproq-iqlim sharoitlari dehqonchilikning barcha turlarini rivojlantirish uchun juda qulay hisoblanadi. Serquyosh tabiatimiz sug‘oriladigan dehqonchilikni rivojlantirish uchun keng imkoniyatlarga ega.
Ammo, bunday iqlim sharoiti qishloq xo‘jalik ekinlariga zarar yetkazadigan har xil hasharotlarning ko‘payishiga ham sabab bo‘ladi. O‘rta Osiyoda shu jumladan tumanimiz hududlarida ham deyarli barcha zararkunandalar tez rivojlanib yiliga shimoliy mintaqalarga nisbatan bir necha marta ko‘p bo‘g‘in beradi. Bu esa o‘simliklarni himoya qilish uchun zararkunandalar biologiyasini , uni o‘simlik va muhit bilan uzviy bog‘lanishini chuqur o‘rganib, eng samarali kurash chora va vositalarni qo‘llashni taqozo etadi.
Hozirgi vaqtda, kuzgi va kechki olma, nok va behi bog‘laridagi daraxtlarga tutqich belbog‘larni bog‘lash ishlarini amalga oshirish zarur tadbirlardan biri hisoblanadi. Maʼlum muddatdan so‘ng, ularni daraxtlardan yechib olib, belbog‘dagi zararkunandalarni qaynoq suvga solib olma qurti va boshqa zararkunandalarni nobud qilish, yoqib yoki ko‘mib yo‘qotish maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Mamlakatimizning barcha hududlarida bo‘lgani singari Karmana tumani O‘simliklar karantini va himoyasi bo‘limi xodimlari tomonidan ushbu agrotexnik tadbirlar o‘tkazilmoqda. Tumandagi mavjud 649 gektar maydondagi bog‘larda zararkunanda va hasharotlarga qarshi tutqich belbog‘lar o‘rnatilmoqda. Joylarda targ‘ibot-tashviqot va nazorat ishlari amalga oshirilib bugungi kunda bog‘larda amalga oshirilishi zarar bo‘lgan agrotexnik tadbirlar doirasida o‘zlarining tegishli tavsiya hamda tushunchalarini berib bormoqdalar..
– Bu kabi belbog‘lar kelgusi yil mo‘l hosildorlik garovi hisoblanadi Birgina tuzoqli belbog‘larni olib qaraydigan bo‘lsak, daraxtlardan erga tuxum qo‘yish uchun va keyin daraxtlarga chiqish uchun harakatlanayotgan qurt – qumursqalarni tutish va yo‘q qilish maqsadida qo‘llaniladi.
O‘simliklar karantini va himoyasi Karmana tumani bo‘limi
fitosanitar nazorati davlat inspektorlari Mustafo Nazarov,
Furqat Raxmatov, Rasul Ochilov.
- Подробности
- Категория: Qishloq xo'jaligi
- Просмотров: 66
Noyabr oyida bog‘-tokzorlar, mevali bog‘larda amalga oshiriladigan agrotexnik tadbirlar
Kuz oylarida bog‘-tokzorlar, mevali bog‘larda olib boriladigan ishlarni to‘g‘ri rejalashtirish katta ahamiyat kasb etadi. Mevali daraxtlardan kelgusi yilda yuqori hosil yig‘ib olish uchun noyabr oyida bajariladigan agrotexnik tadbirlar muhim hisoblanadi.
Noyabr oyida bog‘ - tokzorlarda kelgusi yilda mo‘l va sifatli hosil olish uchun quyidagi ishlarni amalga oshirish talab qilinadi: 1. Bog‘ va tokzorlardagi to‘kilgan barglarni yig‘ib olish va daladan tashqariga chiqarib tashlash; 2. Bog‘ va tokzorlarning atrofini 25 - 30 sm chuqurlikda ag‘darish; 3. Mevali daraxtlarning kasallangan novdalarini kesib tashlash; 4. Qurib qolgan, singan shohlarni qirqib olib tashlash; 5. Bog‘ qator oralarini ag‘darib, haydash ishlarini amalga oshirish; 6. Ob-havo sharoitiga qarab, yog‘ingarchilik bo‘lmagan kunlarida daraxtlarning barglari 70-80 % to‘kilgan bog‘larni monilioz, parsha va boshqa kasalliklarga qarshi Fitalovin+Farmoed (10 L suvga 20 G + 5 G) yoki Karbomidning 6 yoki bordo suyuqligining 3 foizli eritmasi bilan jiqqa ho‘l qilib yuvish; 7. Noyabr-Dekabr oylarida daraxtlarga yaxob suvi berish.
Shu bilan bar qatorda bog‘larda, mevali daraxtlarni birinchi galda o‘rik, shaftoli, olxo‘ri, gilos, yirik mevali olcha daraxtlarining tana va ona shohlarini oqlash talab etiladi. Bunda 10 L suvga 2 kg. tuproq, 1,5 kg ohak hamda mol shatmog‘i qo‘shib aralashma tayyorlanib oqlansa, oqlangan joy tez yuvilib ketmasligini tajribali fermerlarimiz juda yaxshi bilishadi.
Shuningdek, mutaxassislarni taʼkidlashicha bog‘larni shudgor qilishdan oldin hosilli bog‘larga har 2-3 yilda bir marotaba gektariga 20-40 tonna organik o‘g‘it (go‘ng), har yili mineral o‘g‘itlardan sof holda fosfor 150-180 kg, kaliy 50-60 kg solinib, bog‘lar 35-40 sm, tokzor qator oralari esa 25-35 sm chuqurlikda shudgor qilinishi kerak. Shunda bog‘ va tokzorlardan yuqori sifatli hosil olish mumkin. Bo‘z tuproqlardagi bog‘ va tokzorlarga har yili sof holda 60-90 kg fosfor va 60 kg kaliy solinishini maqsadga muvofiq bo‘lib, bu orqali bog‘ va tokzorlarning hosildorligi hamda turli kasalliklarga va sovuqqa chidamliligini oshirishini keltirib o‘tishgan.
Bugungi kunda tuman hudularidagi mavjud bog‘ hamda tokzorlarda agrotexnik tadbirlar olib borilmoqda. Bunda O‘simliklar karantini va himoyasi Karmana tuman bo‘limi fitosanitar nazorati davlat inspektrlar ham o‘zlariga biriktirilgan hududlarda nazorat ishlarini olib borib hozirda amalga oshirilishi zarur bo‘lgan agrotexnik tadbirlar doirasida o‘zlarining tegishli tavsiyalarini berib bormoqdalar.
O‘simliklar karantini va himoyasi Karmana tumani bo‘limi
fitosanitar nazorati davlat inspektorlari Vaxobjon Odilov,
Murodulla Xidirov, Xumoyunbek Yorqulov.
- Подробности
- Категория: Qishloq xo'jaligi
- Просмотров: 44
СУВНИ АСРАНГ, ТЕЖАНГ ВА ЮҚОРИ ДАРОМАДГА ЭГА БЎЛИНГ
Ўзбекистон фермер, деҳқон хўжаликлари ва томорқа ер эгалари кенгаши Раёсатининг
М У Р О Ж А А Т И
Ҳурматли фермер ва деҳқонлар, сувни тежанг ва қадрланг!
Бугунги кунда ҳаётимизнинг барча жабҳаларида сувни тежаш, ундан мақсадли, самарали ва оқилона фойдаланиш, исроф бўлишига барҳам бериш орқали биз келгуси авлодларимиз олдидаги энг олий бурчимизни ҳам бажарган бўламиз.
Маълумки, жорий йилнинг 7 ноябрь куни Ўзбекистон Республикаси Президенти бошчилигида “Қишлоқ хўжалигида сув ва энергия ресурсларидан оқилона фойдаланиш ва йўқотишларни камайтириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ўтказилган йиғилишда 2025 йил сув хўжалигида “Насослар самарадорлигини ошириш йили” деб эълон қилинди.
Таъкидлаш жоизки, 2017 йилда 2 миллион гектар ерни суғориш учун
8,3 миллиард киловатт электр энергияси сарфланган бўлса, жорий йилда
2,5 миллион гектар ерни суғоришга 1 минг 600 дан зиёд насос станциялари учун 6,8 миллиард киловатт электр энергияси сарфланган.
Келгуси йилда эса, давлат хусусий шериклик асосида тежамкор насос ва қуёш панелларини ўрнатиб, 20 фоиз электрни тежамкорликка эришиш мумкин.
Шиддат билан ривожланаётган ҳозирги даврда сув хўжалиги соҳасида кескин ўзгариш қилишнинг бирдан-бир йўли – рақамлаштириш экани аёнлашиб бормоқда. Шу боис сув хўжалигини рақамлаштириш маркази ташкил этилиб, сув истеъмоли ва уни ҳисобини юритишнинг ягона ахборот тизими ишга туширилади. Бу эса “онлайн” назорат ва “ақлли сув” қурилмасидан олинадиган маълумотларни жамлаб, таҳлил қилишда қўл келади.
Мамлакатимизда сувдан оқилона фойдаланиш борасида йиллар давомида олиб борилаётган изчил ислоҳотлар ўз самарасини бермоқда. Мисол учун, ўтган йили 2 миллион гектарда сув тежовчи технологиялар жорий қилингани натижасида 2 миллиард метр куб сув тежалди.
Қорақалпоғистон Республикасида жорий этилган фермерларга лазерли қурилмага эга ер текислагич агрегатлар билан текисланган ҳар бир гектар экин майдонига сарфланган ёнилғи-мойлаш материаллари харажатларининг
100 фоизини қоплаш мақсадида, 1 миллион сўмдан субсидия бериш тизими Хоразм вилоятига ҳам жорий этилади.
Пахта ва ғалла майдонларига ўрнатилган сув тежовчи ускуналар учун бир йиллик имтиёзли давр билан 5 йил муддатга ҳар бир гектарга 25 миллион сўмгача имтиёзли кредит ажратилиши кўзда тутилган.
Томчилатиб суғориш тизими ўрнатилганда ҳар гектар сабзавот, картошка, узум, озуқабоп, мойли, дуккакли экинлар ва доривор ўсимликлар учун гектарига 8 миллион сўмдан, мевали экинларга 6 миллион сўм ва полиз экинларига 1,3 миллион сўм субсидия берилади.
Сувни тежайдиган суғориш технологияларини жорий этган фермер хўжаликларига субсидия ажратилади ва шу экин ерлари беш йил муддатга ер солиғидан озод қилинган ва сув ҳисоблагич ўрнатилганда сув солиғидан
30 фоиз имтиёз берилади.
Келгуси йилда ҳам ушбу мақсадлар учун 700 миллиард сўм субсидия,
2,5 триллион сўм кредит ажратилади.
Бу имкониятлар фермер ва деҳқонларимизни янада руҳлантиради, кучига куч, ғайратига ғайрат қўшади.
Сувни ҳар ким ўзи ва келажак авлод учун тежаши зарур!
Хабарингиз бор, мамлакатимизда қишлоқ хўжалигига сарфланадиган
91 фоизи сув ресурсларининг бешдан бир қисми юртимизда, қолгани эса қўшни давлатлар ҳудудида шаклланади. Бу ҳам бизни ҳушёрликка чорлаши керак!
Шу боис, баҳор ва куздаги сел сувларини йиғадиган омборлар ташкил этиш ва уларда тўпланган сув захираларидан унумли фойдаланиш талаб этилмоқда. Мисол учун, Қўшработ туманининг “Хонназор”, “Чорлоқ”, “Қўрғон”, “Шовона” ва “Қийқим” маҳаллаларидан ўтган сойдан йилига
36 миллион куб метр сувни йиғиш имкониятидан фойдаланиб, кичик сув омбори қурилса, 2,5 минг гектар ерни ўзлаштириш ва интенсив сабзавотчилик учун аҳолига бериб, 4 минг нафар фуқарони иш билан таъминлаш орқали 600 та оилани камбағалликдан чиқариш мумкин.
Бундай сел сув омборларини Қашқадарё, Наманган, Сурхондарё, Тошкент вилояти ва Фарғонадаги яна 9 та туманда барпо қилиб, 50 минг гектарда сув таъминотини яхшилаш имконияти мавжуд.
Азиз миришкорлар!
Глобал иқлим ўзгаришлари, минтақамизда ёғингарчилик миқдорининг йилдан-йилга камайиши сув ресурсларига ҳам таъсирини кўрсатмоқда. Қолаверса, соҳа мутахассисларининг ҳисоб-китобларига кўра, 2040 йилга бориб Марказий Осиё давлатларининг айрим ҳудудларида сув ресурсларига бўлган эҳтиёж уч баробарга ошиши мумкин.
Сув ресурсларидан оқилона фойдаланишнинг яна бир воситаси ирригация тармоқларини қуриш, реконструкция қилиш, таъмирлаш, ишчи ҳолатини сақлаш, 18 минг км магистрал ва 94 минг км ички каналларни бетонлаштириш орқали сув тежамкорлигига эришишдир.
Мамлакатимизда сўнги йилларда сув тежовчи технологияларни қўллаётганларнинг сони йилдан-йилга ортмоқда. Айниқса, ерни лазерли ускунасида текислаш, томчилатиб, ёмғирлатиб, дискрет усулида суғориш оммалашмоқда.
Тажрибали деҳқонлар яхши биладики, томчилатиб суғориш далага эмас, ўсимликка сув бериш дегани. Анъанавий суғоришда ўғит сувга оқиб, зовурларда қамишни кўпайтираётган бўлса, томчилатиб суғоришда ўғит айнан экинларга бир хил етказиб берилиши ҳисобига ҳосилдорлик ошмоқда.
Сиз ҳам илғорлар ва тежамкорлар сафига қўшилинг, “Сув зар – сувчи заргар” деган мақол бежизга айтилмаган. Қишлоқ хўжалигида заргарона маҳорат билан сувдан унумли фойдаланинг! Тежамкорликнинг замонавий усулларини қўллаб, сув беҳуда сарф бўлишига йўл қўйманг, бу борада бошқаларга намуна бўлинг!
“Отанг мироб бўлса ҳам, ариғингни чуқур қазгин”, деган нақлга амал қилиб, ишни куз-қиш мавсумида ўз ҳудудингизда қуйидаги ишларни амалга оширишингиз зарур:
биринчидан, ерни лазерли текислаш ишларини бажариб, сув тежовчи технологиялардан (томчилаш, ёмғирлаш, дискрет) кенг фойдаланинг!
иккинчидан, сув тежамкорлигига эришиш мақсадида магистрал ва ички каналларни бетонлашда фаол иштирок этинг!
учинчидан, эски насосларнинг ўрнига янги, энергия тежамкор насосларни ўрнатишга шошилинг!
тўртинчидан, қуёш панеллари ўрнатиб, электр энергия учун харажатларни камайтириш орқали юқори иқтисодий самарадорликка эришинг!
бешинчидан, ердан самарали фойдаланиб, юқори ҳосилдорликка эришинг ва даромадингизни оширинг!
Ўзбекистон фермер, деҳқон хўжаликлари ва
томорқа ер эгалари кенгаши раёсати аъзолари
