Подробности

Категория: Jamiyatdagi

Просмотров: 1037

Кўп асрли адабиётимиз ва санъатимиз ғоят серқирра бўлиб, миллий қадриятларимизнинг теран илдизларидан озиқланиб келмоқда. Улардан халқимиз, миллатимизнинг янгиянги авлодлари баҳраманд бўлаётганлиги аён ҳақиқат.

Она диёримизнинг турли гўшаларида азалазалдан бахшилик ва достончилик санъат мактаблари табиий фаолият олиб борган. Неча юз йиллар илгари ҳозирги радио, телевидение, мобиль телефонлар, интернет тармоқлари, аудиовидео воситалари бўлмаган бир шароитда бундай мактаблар кўпчиликнинг, айниқса, истеъдодли инсонларнинг хоҳиширодаси билан турли йиғинлар, халқ сайиллари, тўйлар баҳонасида астасекин шакллана борган.

Юртимиздаги ҳар бир бахшичилик мактабининг ўз йўли, ифода йўсини, маҳаллий шевадан келиб чиққан ҳолда сўз бойликлари халқ эртаклари, достонларида мужассамланган. Масалан, мамлакатимиздаги ҳозирги Самарқанд, Сурхондарё, Хоразм, Қашқадарё вилоятларидаги бахшичилик мактаблари бевосита бирбиридан фарқ қилган. Айтайлик, “Гўрўғли”, “Алпомиш” туркумидаги достонлар ҳар бир бахшичилик мактабида ўзига хос тарзда сўйланган ва куйланган. Хусусан, “Гўрўғли” туркумидаги қирқдан ортиқ достонлар турли бахшичилик мактабларида ўзига хос тарзда айтилган. Худди шу мисолни “Алпомиш” туркумига кирувчи ўнлаб достонлар қиёсида ҳам айтиш мумкин.

Мустақиллигимизнинг ўтган йиллари давомида маданий мерос дурдоналарини асраб-авайлаш, халқ оғзаки ижодининг қадимий анъаналарини тиклаш ва миллий қадриятларимизни изчил ривожлантириш борасида кенг кўламли тарғиботташвиқот ишлари олиб борилди ва улар ўз самараларини бермоқда.

“Алпомиш” достонининг 1000 йиллиги муносабати билан Термиз шаҳрида буюк халқ қаҳрамонига ҳайкал ўрнатилди.

Мамлакатимизда 100 жилддан иборат “Ўзбек халқ оғзаки ижоди” кутубхонасининг нашр этилаётганлиги кўпчиликни беҳад қувонтирмоқда.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 26 апрелда қабул қилинган “Бахшичилик ва достончилик санъатини янада ривожлантириш ҳамда такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 304-сонли қарорида жумладан шундай дейилади:

“Айни пайтда бахшичилик ва достончилик санъатининг тарихи, бахшилар ва достончилар ижодини мукаммал ўрганиш, бу борада фундаментал тадқиқотлар олиб бориш, халқ оғзаки ижоди ёдгорликларини тўплаш, нашр этиш юзасидан яна кўпгина чора-тадбирларни амалга оширишга эҳтиёж сезилмоқда.”

Бахшичилик ва достончилик санъатини ривожлантириш ҳозирги давр талабларидан биридир. Негаки, достонларда халқимизнинг азалий орзуармонлари, юксак тафаккур салоҳияти, мардлик, ҳур фикрлилик, эркинлик, бунёдкорлик, ҳалол меҳнат, иймон-эътиқод ғоялари илгари сурилганлиги билан ҳам уларнинг тарбиявий аҳамияти тобора ортиб бораяпти.

Ушбу қарорга асосан бахшичилик ва достончилик санъатини янада ривожлантириш, такомиллаштириш бўйича 2018 — 2022 йилларга мўлжалланган “Йўл харитаси” тасдиқланди.

Шу билан бирга ҳар йили Наврўз умумхалқ байрами арафасида Термиз шаҳрида Республикада фаолият юритаётган бахшиларнинг ўқув семинари ташкил этиладиган бўлди.

Айниқса, 20182019 ўқув йилидан бошлаб Қорақалпоғистон Республикаси, Самарқанд, Сурхондарё, Хоразм, Қашқадарё вилоятларидаги болалар мусиқа ва санъат мактабларида бахшичилик ва достончилик йўналиши бўйича махсус синфлар очилади.

Тасдиқланган “Йўл харитаси”га мувофиқ жорий йил Ватанимиз истиқлолининг 27 йиллик байрами арафасида “Мустақиллик бахшилари” китобальбоми чоп этилади.

Ўзбекистон халқ бахшилари ҳақида зарур маълумотлар тўпланиб, уларнинг портретлари тайёрланади ҳамда жойлардаги 312 та болалар мусиқа ва санъати мактабларига етказилади.

Таниқли бахшилар ижросида “Алпомиш”, “Гўрўғли”, “Кунтуғмиш”, “Авазхон”, “Ошиқ Ғариб ва Шоҳсанам”, “Тоҳир ва Зуҳра” сингари бахшичилик санъати дурдоналари ҳақида телекўрсатув ва радио эшиттиришлари мунтазам равишда эфирга узатилади.

Ўзбек бахшичилик санъатининг таниқли намоёндалари фаолияти ва ижодига бағишланган ҳужжатли фильм яратилади.

Тарихий манбалардан яхши маълумки, вилоятимизнинг Нурота туманида Эргаш Жуманбулбул, Хатирчи туманида эса Пўлкан шоир бахшичилик мактаблари бўлган. Порсо Шамсиев, Музайяна Алавия, Муҳаммаднодир Саидов ва бошқа фидоий фольклоршунос олимларимиз уларнинг оғзидан халқ достонларини эринмасдан сўзмасўз, ҳатто транскрипцияси билан ёзиб олишган. Уларнинг қўлёзмалари айни пайтда Ўзбекистон Фанлар академиясининг Қўлёзмалар институтида сақланмоқда.

Навоий вилояти ҳокимининг 2018 йил 2 майда “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 26 апрелдаги “Бахшичилик ва достончилик санъатини янада ривожлантириш ҳамда такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 304-сон қарори ижросини таъминлаш ҳақида”ги Қ-165-сонли қарори қабул қилинди. Унинг ижроси нафақат зиёлиларимиз, балки аҳолининг барча қатламлари зиммасига катта масъулият юклайди. Хусусан, туман ҳокими томонидан “Йўл харитаси” тасдиқланди. Унда белгиланган чора-тадбирлар ижросида туман маданият бўлими, кутубхоналарнинг алоҳида ўрни ва аҳамияти бор. Шунинг учун ҳам бу борадаги тарғибот-ташвиқот ишларини самарали ташкил этишимиз, айниқса, фуқаролар онгига сингдириш чораларини кўришимиз ва бунга эришишимиз учун аниқ мақсад билан ишлашимиз зарур.

Ана шундай қатъият билан ишласак, бахшичилик ва достончилик анъаналари давом этаверади ва барчамизни ёруғ келажагимиз сари чорлайверади.

О. ҲОТАМОВ.

07.06.2018

Подробности

Категория: Jamiyatdagi

Просмотров: 445

БАЙРАМГА МУНОСИБ ТУҲФА

1 июнь – Халқаро болаларни ҳимоя қилиш куни муносабати билан Кармана туманидаги Мир Саид Баҳром маҳалласида “Янги авлод” кўнгилочар боғининг иш бошлагани туман болажонлари учун бир умр эсда қоладиган қувончли воқеа бўлди.

Аҳолининг сермазмун ва мароқли дам олиши, болаларнинг бўш вақтларини кўнгилли ўтказишини таъминлаш мақсадида “Naveko” масъулияти чекланган жамияти томонидан 3,5 миллиард сўм эвазига бунёд этилган ушбу масканда 15 та аттракциондан ташқари шинамгина кафе, ёш истеъдод эгалари учун амфитеатр, ёзнинг жазирама иссиқ кунлари тафтини босувчи, сайилгоҳга кўрк бағишлаб турган фаввора ўрин олган.

— Авваллари болалар билан мароқли ҳордиқ чиқариш учун ту­манимизда кўнгилочар боғи мавжуд эмас эди, — дейди Арабхона маҳалласидан тантанали маросимга келган Ш. Саидова. — Ушбу боғ замонавий аттракционлари билан фарзандларимга жуда маъқул бўлди.

Ёзги таътил бошланиши билан ишга тушган, фарзандларимизга муносиб туҳфа бўлган ушбу кўркам масканда дам олиш, овқатланиш учун ҳам шароитларнинг яратилганлиги болалар ва отаоналар учун яна бир қулайликдир.

Навоий шаҳрида Ўзбекистон ёшлар иттифоқи вилоят Кенгашининг ташаббуси ва вилоят ҳокимлиги кўмагида ташкил этилган “Маърифат боғи” ҳам тантанали равишда очилди.

Қарийб бир гектарлик боғ тадбиркор ва фаол ёшлар меҳнати билан кўркам масканга айланди. Мазкур маънавият хиёбонига 2 миллиард сўм маблағ эвазига рангли фаввора, китоб монументи ҳамда ёзги амфитеатр барпо этилди. Йўлаклар бўйлаб махсус ўриндиқ ва айвонлар тикланиб, атрофида ўзига хос ижодий муҳит яратилди.

Муҳташам “Маърифат боғи”ни очиш учун рамзий тугма босилганида йўлак бўйлаб отилган мушаклар барча меҳмонларга завқ улашди.

Тантанада мазкур боғ барча навоийликларнинг, айниқса, ёшларнинг энг севимли масканига айланиши, уларнинг мутолаа маданиятини ошириш ва бўш вақтларидан мазмунли фойдаланишига хизмат қилиши таъкидланди. Асосийси, ёшлар учун бундай кўркам гўшаларнинг бунёд этилиши юксак эътибор ва рағбат намунасидир.

— Ўзбекистон ёшлари дунёнинг энг бахтли фарзандларидир, — дейди фаол ёшлардан бири, Навоий давлат педагогика институти талабаси Л. Қаюмов. — Боиси, давлатимиз раҳбари томонидан биз учун барча имконият ва шароитлар яратиб берилмоқда. Мазкур боғ ҳам тенгдошларимиз учун яна бир қулайлик намунасидир. Айниқса, бу гўша остонасидан мутолаа завқи ва маданиятини оширишга ундовчи муҳит ва омиллар намоён бўла бошлайди.

Тадбир доирасида жажжи болажонлар учун “Бахтли болалик” лойиҳаси ўтказилди. Ёшлар иштирокидаги ижодий жамоаларнинг куйқўшиқлари барчани рақсга чорлади.

Тантанали маросим давомида байрам муносабати билан имконияти чекланган, эҳтиёжманд оилалар фарзандларига совғалар улашилди. Шунингдек, жорий йил май ойида Урганч шаҳрида ўрта махсус, касбҳунар таълими муассасалари ўқувчилари ўртасида бўлиб ўтган “Ёш қутқарувчи” мусобақалари республика босқичида иккинчи ўрин соҳиби бўлган вилоятимиз ёшлари тантанали равишда тақдирландилар.

Маросимларда вилоят ҳокими К. Турсунов иштирок этди.

Нуриддин РАҲИМОВ.

07.06.2018

Подробности

Категория: Jamiyatdagi

Просмотров: 594

Вилоят ҳокими К. Турсуновнинг қишлоқ хўжалигида сувдан оқилона фойдаланиш юзасидан фермерлар, деҳқонлар ва томорқа ер эгаларига

М У Р О Ж А А Т И

Қадрли фермерлар, деҳқонлар ва томорқа ер эгалари!

Йигирма биринчи аср инсоният олдига қўяётган мураккаб муаммолардан бири сув масаласидир. 2030 йилда сайёрамизнинг 47 фоиз аҳолиси сув танқислиги муаммосига дуч келади. Бугун дунё аҳолисининг 3/2 қисми йил давомида атиги бир ойгина ичимлик суви истеъмол қилиш имкониятига эга. 1,6 миллиарди эса ичимлик суви умуман етишмаслигидан азият чекмоқда.

Сўнгги 40 йил ичида дунёдаги ҳар бир киши бошига тўғри келадиган чучук сув миқдори 60 фоизга камайган. Яқин 25 йил ичида яна 2 баробарга камайиши тахмин қилинмоқда. Сув истеъмоли сўнгги 100 йил ичида 6 марта ортган, 2050 йилга келиб бу миқдор яна икки баробарга кўпайиши кутилмоқда. Бу энг аввало ирригация ва қишлоқ хўжалиги талабларидан келиб чиқмоқда. Айрим мамлакатлар эса оддий озиқовқат ишлаб чиқариш учун сув излаш билан овора.

Халқимизда "Бор жойда бол арзон, йўқ жойда сув қиммат", деган доно нақл бор. Ҳатто муборак Ҳаж зиёратига борганларга таҳорат олиш учун атиги 750 грамм сув берилиши ҳақида кўп эшитганмиз. Бизда эса, биргина соқол олиш учун баъзан ўнлаб литр сув исроф бўлаётган ҳолатлар, минг афсуски, учраб турибди. Шундай экан, мавжуд имкониятларимизнинг қадрига етиб, сувнинг ҳар бир томчисини олтинга тенг кўриб, уни асрабавайлашимиз, тежаб фойдаланишимиз бугунги даврнинг талаби эканлигини чуқур англаб етишимиз керак.

Жумладан, бугунги кунга келиб Ўзбекистонда сув ресурсларидан тежамли фойдаланиш йўналишидаги давлат сиёсати натижасида фойдаланилаётган сувларнинг умумий миқдори 80йилларга нисбатан 20 фоизга камайишига эришилди.

Жорий қишлоқ хўжалиги йилида табиат олдимизга ўзининг бир қатор инжиқликларини қўйиб деҳқонларимизнинг матонатини, омилкорлигини яна бир синовдан ўтказмоқда.

Хусусан, бу йил куз ва қиш ойларида ёғингарчиликнинг ўтган йилларга нисбатан сезиларли даражада кам бўлганлиги оқибатида аксарият ҳудудларда сув танқислиги юзага келмоқда.

Муҳтарам Юртбошимиз раислигида 29 май куни ўтказилган видеоселектор кўринишидаги йиғилишда сув танқислигини юмшатиш бўйича берилган топшириқлардан келиб чиқиб, жорий йил 1 июндан бошлаб 1 июлгача “Ғўзада кафолатли ҳосил яратиш зарбдор ойлиги” эълон қилинди.

Шунингдек, вилоятда вилоят ҳокими бошчилигида, туманларда ҳам ҳар бир секторда штаблар ташкил этилди. Ҳудудлар кесимида эса 56 та суғориш отрядлари ташкил қилиниб, уларга сув хўжалиги ташкилотларидан 455 нафар, сув истеъмолчилари уюшмасидан 220 нафар ва фермер хўжаликларидан 1450 нафар сувчилар бириктирилди. Ҳудудларда ташкил этилган отрядлар билан сув танқислигини юмшатиш, сувнинг исроф бўлишига йўл қўймаслик, тунги суғориш, контурларнинг шоҳ ва ўқариқлар орқали суғорилишини ташкил этиш бўйича аниқ чоралар белгилаб олинди.

Маълумки, Навоий вилояти учун иккита сув манбаси мавжуд. Хатирчи, Навбаҳор, Конимех ва Кармана туманлари Зарафшон дарёсидан, Қизилтепа тумани тўлиқ ҳамда Кармана туманининг бир қисми тўртта насос станцияси орқали Амударёдан етказиб бериладиган АмуБухоро машина каналидан сув ичади.

Бугунги кунда Зарафшон дарёсининг сувлари тўпланадиган Каттақўрғон сув омборида 47 фоиз, Оқдарё сув омборида эса атиги 11 фоиз сув жамғарилган, холос. Бу ҳолатни жиддий қабул қилиш ва бу йил сув ресурсларидан ўта тежамкорлик билан фойдаланиш ҳар биримизнинг долзарб вазифамиз эканини чуқур англаб етмоғимиз керак.

Жорий йил вилоятимизда 205 миллион метр/куб сув тақчиллиги мавжуд бўлиб, уни қоплаш бўйича аниқ чора-тадбирлар ишлаб чиқилган. Суғориш мавсумини белгиланган режа асосида, тартибинтизом билан олиб боришни ташкил этиш учун барча имкониятлар етарли. Сувдан тежамли фойдаланиш тадбирлари орасида бир қатор ташкилий жиҳатлари борки, уларга амал қилиш сувдан фойдаланиш самарадорлигини оширишга бевосита хизмат қилади. Биз сувни асрабавайламасак қишлоқ хўжалигида ижобий натижага эриша олмаймиз.

Бу жараёнда вилоятимиз сув истеъмолчилари қандай йўл тутиши керак?

Биринчидан, фермерлар орасида сувни навбатманавбат ишлатишни ташкил қилиш лозим бўлади. Бу ўз навбатида каналдаги сув исрофини 1020 фоизга, дала ўқариқларидаги сув исрофини эса, 3035 фоизгача камайишига олиб келади.

Иккинчидан, жорий йилда кузатилаётган сув танқислигини юмшатиш мақсадида замонавий сув тежовчи технологияларни жорий этиш ҳамда тупроқда намликни узоқ сақлаш учун ҳар бир гектарга 10 тоннадан маҳаллий ўғит жамғариш ва ғўзани суғоришни фақат шарбат усулида ташкил этиш зарурдир.

Учинчидан, сув исрофгарчилигининг олдини олиш учун вилоятимиздаги ҳамма қулоқларда гидропостлар ўрнатилиши, уларнинг ҳар бирига биттадан мироб, ҳар бешта миробга биттадан ички ишлар ходими бириктирилиши лозим.

Тўртинчидан, суғориладиган ерлар культивациядан кейин 3 кун қуёш нуридан баҳраманд бўлиши, экинзорларда бирорта бегона ўт қолмаслиги керак. Шунингдек, пахта далалари илдиз қуртига, ширага ва трипсга қарши дориланмоғи шарт.

Бешинчидан, барча экинзорларни суғориш агротехник тадбирларига тўла мос ҳолда тайёрланиши, бунинг учун ўқариқларнинг орасидаги масофа 60 метрдан ошмаслиги, далаларнинг охирида эгатлардан тушадиган ўқариқ қазилиши керак, дала бошидан қуйилган сув унинг охирига келганда ер тўла захлаши лозим.

Олтинчидан, фермерлар ва томорқа ер эгаларига суғориш вақти сув сарфи кўрсатилган ҳолда сув берилиши керак. Ҳар бир фермер ва томорқа ер эгаси берилган сувдан ўз вақтида, бир томчисини ҳам исроф қилмасдан ишлатиши шарт.

Еттинчидан, суғориш муддати 48 соатдан ошмаслиги, суғоришдан олдин далани тайёрлаш, бунинг учун пахтазорларни 2 марта, аввал саёзроқ, кейин чуқурроқ майин культивация қилиш лозим. Сувни зовурларга беҳуда ташлаб қўйиш, кўллатиб ва захлатиб суғоришга йўл қўй­маслик ҳам ўз самарасини кўрсатади.

Саккизинчидан, суғориш тугагандан кейин ер етилиши билан майин культивация ўтказилиши керак. Акс ҳолда сувнинг 50 фоизи буғланиб кетади.

Фурсатдан фойдаланиб, ушбу талабларни тўла бажармаган фермерларга сув берилмаслиги ҳақида қатъий огоҳлантирмоқчиман.

Бу жараёнда томорқа ер эгалари олдига ҳам бир қатор масалалар қўйилади.

Хусусан, томорқа ер эгалари учун сув МФЙлар раислари, участка инспекторларининг буюртмалари асосида берилади. Улар сувни тақсимланган ҳолда, навбати билан олишлари ва белгиланган муддатда суғориш ишларини ташкил этишлари талаб этилади.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Фермер хўжаликларининг ер участкаларидан янада самарали фойдаланиш ва қўшимча даромад олишни ташкил қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорида белгиланган вазифалар айни долзарб мавсумда янада қўл келади.

Хусусан, ҳар бир фермер ҳўжалиги дала бошида чайла (шийпон) қуриши, далага кўчиб чиқиши ҳамда ҳар бир шийпонда 5 қути асалари, 50 бош товуқ, бир бош сигир боқиш ташкил қилиниши мақсадга мувофиқдир.

Обҳаво салқин келган йилларда “ғўзани темир пиширади”, деган иборага амал қилиниб, культиваторларни “отряд” ва “наряд” усулида ишлатиш ҳамда кунлик назорат ва сўров тизимини йўлга қўйиш лозим бўлади. Бунда, культиватордаги ишчи органлари сонининг тўлиқ бўлиши, уларни тўғри ва сифатли қилиб ростланишини ҳамда дизель ёқилғисини фақат “Механизаторлар уйи”да қўйиб берилиши таъминланиши шарт. Фермерлар сувчилар ва механизаторлар учун зарур барча шароитларни яратиб беришлари керак.

Азиз миришкор деҳқонлар ва омилкор фермерлар!

Сув танқислиги, ундан тежамкорлик билан оқилона фойдаланиш бўйича муҳтарам Юртбошимиз ҳамда ҳукуматимиз раҳбарияти томонидан бир неча бор йиғилишлар ўтказилганлигига, ҳар бир томчи сувдан унумли фойдаланиш лозимлиги қайтақайта таъкидланаётганига қарамай, афсуски, айрим ҳолларда фермерлар ва томорқа ер эгалари бунга ишонқирамай қарамоқда. Суғориш агротехник тадбирларига бефарқ муносабатда бўлаётгани кузатилмоқда.

Таъкидлаш жоизки, сувга бундай муносабатда бўлиш қонун билан таъқиб қилинади. Сувнинг исроф бўлишига йўл қўйган ҳар бир шахс мавжуд қонунчилик асосида жавобгарликка тортилади. Қолаверса, эл дастурхонини тўкин қилишни ўзига эзгу мақсад қилган иймонли фермерлар, деҳқонлар ва томорқа ер эгаларининг ҳаётимиз манбаи бўлган сувга, ундан тежамкорлик билан фойдаланишга совуққон муносабатда бўлиши Яратганнинг ҳам ғазабини келтиришини ҳаммамиз яхши англаб етамиз, деб ўйлайман.

Отабоболаримиз, “Уммон олдида турсанг ҳам бир томчи сувни исроф қилма”, деб бежиз айтишмаган. Чунки, сув ҳаёт манбаидир. Ҳаётмамот масаласи бўлган сувдан тўғри фойдаланайлик.

Воҳамиз фермер ва деҳқонларининг улкан тажрибаси халқимизда ишонч уйғотади. Шу боис, қишлоқ хўжалигида кетмакет ноқулай келаётган даврларни тартибли, аниқ тадбирлар билан енгишда, сувдан оқилона фойдаланишда ташаббус кўрсатиб, барчамиз бу синовларни талофатсиз енгиб ўтишда ўз ҳиссамизни, билимимиз ва меҳтанимизни аямайлик!

07.06.2018

Подробности

Категория: Jamiyatdagi

Просмотров: 467

  Давлатимиз раҳбарининг юксак эътибори билан бир қатор юртдошларимиз фуқароликка қабул қилинмоқда. Вилоятимиздан ҳам 14 нафар аҳоли Ўзбекистон Республикасининг фуқаролик паспортига эга бўлди.

Туманимизда истиқомат қилаётган Шаҳноза Юнусова Тожикистон Республикасида туғилган. Ўзбекистонда улғайди. Ўқиб олий маълумот эгаллади. Айни пайтда Навоий шаҳридаги 13-умумий ўрта таълим мактабида фаолият кўрсатаётган бўлсада, бироқ унинг фуқаролик паспорти йўқлигидан сайлаш ва сайланиш каби ҳуқуқлари чекланган эди.

Шаҳноза учун бу кун унутилмас бўлиб қолади. Ўзбекистонда яшаб, шу ерда униб-ўсди. Миллати ўзбек, шу юрт фарзанди бўлишига қарамай, паспорти йўқлиги қалбида бир кемтикни пайдо қилганди. Яқинда унинг ҳаётидаги энг катта орзуларидан бири ушалди. Ўзбекистон фуқаролигига қабул қилинди. Бунинг учун Президентимиздан миннатдор.

Вилоят ҳокими Қ. Турсунов паспорт эгаларини муборакбод этди.

     Нуриддин РАҲИМОВ.

31.05.2018